BESİN GRUPLARI
k
Süt Grubu
Süt ve
yerine geçen besinler; yoğurt, peynir ve süttozu gibi sütten yapılan besinler
İçerdiği
Önemli Besinler :
Protein,
kalsiyum, fosfor, B2 vitamini (riboflavin) ve vitamin B12 olmak üzere birçok
besin öğesinin önemli kaynağıdır.
Başlıca
Görevleri:
Kalsiyumdan
zengin olan bu grup kemiklerin ve dişlerin sağlıklı gelişiminde ve hücre çalışmasında
önemli rol oynar.
Çiğ süt ve
pastörize edilmemiş sütlerden yapılan peynir ve benzeri besinler insanlarda
brusella hastalığına neden olur. Bu nedenle sokakta satılan kaynağı bilinmeyen
sütleri tüketmeyin.
Pastörize
edilmiş veya UHT (uzu ömürlü süt) sütleri tercih edin. Kaynağını bilmediğiniz
ve tanımadığınız kişilerin sattığı sokak sütlerini satın almayın.
Yoğurdun
suyunun süzülmesi veya bekletme esnasında oluşan suyunun atılması vitamin B2
(riboflavin) kaybına neden olur. Riboflavin vücutta önemli işlevleri olan bir
vitamindir. Bu nedenle yoğurdun yeşilimsi suyu atılmamalı,
değerlendirilmelidir. Ekmek mayalandırma, bisküvi ve pasta ile çorba yapımında
kullanılmalıdır.
İshal
tedavisinde yoğurt yenmesi ve tuzlu ayran içilmesi yaşam kurtarır.
ET-YUMURTA-KURUBAKLAGİL GRUBU
Bu grupta
yer alan besinler:
Et, tavuk,
balık, yumurta, kuru fasulye, nohut, mercimek gibi besinler bulunur. Ceviz,
fındık, fıstık gibi yağlı tohumlar da bu grupta yer alır.
İçerdiği
Önemli Besinler :
Protein,
demir, çinko, fosfor, magnezyum, B6, B12, B1 ve A vitamini, posa
(kurubaklagiller) içerir.
Başlıca
Görevleri:
- Hücre yenilenmesi, doku onarımı
ve görme işlevinde görev alan besin öğelerini sağlarlar.
- Kan yapımında görevli en önemli
besin öğeleri bu grup tarafından sağlanır.
- Sinir, sindirim sistemi ve deri
sağlığında görev alan besin öğeleri en çok bu grupta bulunur.
- Hastalıklara karşı direnç
kazanılmasında rolü olan en önemli besin grubudur.
ETLER
- Etler iyi kalite protein
kaynağıdır. Özellikle protein gereksiniminin arttığı, hızlı
büyümenin olduğu bebeklik, çocukluk dönemlerinde diyette mutlaka yer
alması gerekir.
- Yağlı etlerin doymuş yağ
ve kolesterol içeriği daha yüksek olduğu için koroner arter hastalığı,
diyabet, hipertansiyon gibi hastalığı olanlar diyetisyen kontrolünde
yağsız kırmızı et ve derisiz beyaz eti (tavuk, hindi) ve balık etini
tercih etmelidirler.
- Salam, sosis gibi et ürünlerini
tüketirken yanında mutlaka C, E vitamininden zengin bir
besine yer verilmelidir. Bu besinlerin yağ oranı yüksek olduğundan sınırlı tüketilmelidir.
- Veteriner kontrolünden geçmiş
etler tüketilmelidir. Kaçak kesilmiş etler hastalık etkenlerini
taşıyabilir, iyice pişirildikten sonra tüketilmelidir.
- Pişirmede haşlama, ızgara gibi
yöntemler tercih edilmeli, kızartmadan kaçınılmalıdır. Et konan yemeğe yağ
eklememelidir.
- Etler ızgara edilirken etle
ateş arasındaki uzaklık eti yakmayacak, kömürleşme sağlamayacak şekilde
ayarlanmalıdır, aksi halde kanser yapıcı maddeler oluşur. Aynı nedenle
etler çok yüksek sıcaklıkta, uzun süre pişirilmemelidir.
- Güvenilir yerlerden satın
alınmalı; hemen tüketilmeyecekse soğukta veya dondurucuda
saklanmalıdır.
YUMURTA
- Protein kalitesi yüksek olduğu
için bebek ve çocuklar tarafından her gün bir adet tüketilmesi
yararlıdır.
- Diyette protein miktarının
kısıtlandığı böbrek ve karaciğer yetmezliği gibi hastalıklarda
yumurta örnek protein içeriği nedeni ile önemli bir protein kaynağıdır.
- Yumurtaya kabuklarından
kolaylıkla mikroorganizmalar geçtiği için özellikle akının iyi
pişirilerek tüketilmesi gerekir.
- Pişmemiş (çiğ) yumurta
tüketilmemelidir.
- Kalp-damar hastaları haftada
1-2 kez yumurta yiyebilirler.
- Et yemeyenler et seçeneği
olarak yumurta yiyebilirler. Bir adet yumurta, besin değeri açısından
yumurta büyüklüğündeki ete eşittir.
- Yumurta sebzelerle ve
tahıllarla birlikte yenirse, kan kolesterolüne olumsuz etkisi olmaz.
- Yumurtanın içindeki lesitin beyin
işlevlerinin düzenli olmasında yardımcı olur.
- Satın alırken üzeri temiz,
çatlağı ve kırığı olmayan yumurtalarseçilmeli, buzdolabında
yıkanmadan saklanmalıdır.
- Yumurta bayatsa ve uzun süre
pişirilirse sarısının etrafında yeşil renkte demirsülfür halkası oluşur.
Bu nedenle taze yumurta tüketilmeli ve haşlama süresi katı yumurta için su
kaynamaya başladıktan sonra 8 dakika ile
sınırlandırılmalıdır
KURUBAKLAGİLLER
- Posa içeriklerinin yüksek
olması ve yağ içeriklerinin düşük olması nedeniyle özellikle kalp-damar ve
diyabet hastalarının diyetinde sıklıkla yer almalıdır.
- Protein kalitesini arttırmak
için tahıllarla birlikte tüketilmelidir.
- Islatma ve iyi pişirme ile gaz
yapıcı etkileri en aza indirilebilir. Kesinlikle pişirme suları
dökülmemelidir.
- Bileşimindeki minerallerin
yararlılığı açısından C vitamininden zengin besinlerle birlikte
tüketilmelidir.
YAĞLI TOHUMLAR
- B grubu vitaminleri,
mineraller, yağ ve proteinden zengindirler. Enerji değeri yüksek olan bu
besinlere özellikle çocukların ve ağır işte çalışanların diyetinde yer
verilmesi yararlıdır.
- Evde saklarken kabuklu ve
kabukları ayrılmış olanlar bir arada tutulmamalı, nemsiz ve serin ortamda
saklanmalıdır.
SEBZE ve MEYVE GRUBU
Bu grupta
yer alan besinler
İçerdiği
Önemli Besinler :
Mineraller
ve vitaminler bakımından zengindirler. Folik asit, A vitaminin ön öğesi olan
beta-karoten, E, C, B2 vitamini, kalsiyum, potasyum, demir, magnezyum, posa ve
diğer antioksidan özelliğe sahip bileşiklerden zengindirler.
Başlıca
Görevleri:
- Büyüme ve gelişmeye yardım
ederler.
- Hücre yenilenmesini ve doku
onarımını sağlarlar.
- Deri ve göz sağlığı için temel
ögeler içerirler.
- Diş ve diş eti sağlığını
korurlar.
- Kan yapımında görev alan
ögelerden zengindirler.
- Hastalıklara karşı direncin
oluşumunda etkindirler.
- Doygunluk hissi sağlarlar.
- Dengesiz beslenmeye bağlı
şişmanlık ve kronik hastalıkların (kalp damar hastalıkları,
hipertansiyon, bazı kanser türleri) oluşma riskini azaltırlar.
- Barsakların düzenli çalışmasına
yardımcı olurlar.
EKMEK ve TAHIL GRUBU
Bu grupta
yer alan besinler
Buğday,
pirinç, mısır, çavdar ve yulaf gibi tahıl taneleri ve bunlardan yapılan un,
bulgur, yarma, gevrek ve benzeri ürünler bu grup içinde yer alır.
İçerdiği
Önemli Besinler ve Başlıca Görevleri:
Tahıl ve
tahıl ürünleri vitaminler, mineraller, karbonhidratlar (nişasta, lif) ve diğer
besin öğelerini içermeleri nedeniyle sağlık açısından önemli besinlerdir.
Tahıllar, protein de içerir. Bu proteinin kalitesi düşük olmakla birlikte
kurubaklagiller ya da et, süt, yumurta gibi besinlerle bir arada
tüketildiklerinde protein kalitesi arttırılabilir. Tahıllar, ayrıca bir miktar
yağ da içerirler. Tahıl tanelerinin yağı vitamin E’ den zengindir. Tahıllarda A
vitamini aktivitesi gösteren öğelerle, C vitamini hemen hemen yoktur. Tahıllar
B12 dışındaki B grubu vitaminlerinden zengin, özellikle B1 vitaminin
(tiamin) en iyi kaynağıdır. Bu vitaminler tahıl tanelerinin çoğunlukla kabuk ve
özünde bulunur.Mineraller ve vitaminler bakımından zengindirler. Folik asit, A
vitaminin ön öğesi olan beta-karoten, E, C, B2 vitamini, kalsiyum, potasyum,
demir, magnezyum, posa ve diğer antioksidan özelliğe sahip bileşiklerden
zengindirler.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder